«ایرانسل امیدوار است سفر خوشی داشته باشید و آرزوی اقامتی امن در امارات متحده عربی برای شما دارد.» این متن پیامی بود که روز چهارشنبه 20 اردیبهشت برابر با 9 می‌2012 در ساعت 11:32 از سوی اپراتور تلفن همراه، «ام‌تی‌ان ایرانسل» به گوشی تعدادی از خبرنگاران اعزامی به جزیره ابوموسی فرستاده شد.

این پیام خوش‌آمد غیرمنتظرانه درست زمانی دریافت شد که خبرنگاران از هواپیمای پرواز بندرعباس-ابوموسی پیاده شدند و بر آسفالت داغ فرودگاه کوچک این جزیره در قلب آب‌های خلیج‌فارس گام گذاشتند.

البته شبکه «ایرانسل» در ابوموسی آنتن نمی‌دهد و فقط گه‌گاهی نشان‌های کوچک آنتن تلفن همراهش بالا می‌آمد و کمی بعد هم پنهان می‌شد. اما در همین مدت اندک پیام خوش‌آمدگویی «ایرانسل» با مضمون ورود به امارات را به گوشی خبرنگاران رساند.

پیام خوش‌آمد به کشور «امارات متحده عربی» در حالی از سوی شبکه «ایرانسل» به گوشی‌های تلفن همراه ارسال شد که این کشور در سواحل جنوبی خلیج‌فارس و در فاصله 60 کیلومتری از جزیره ابوموسی ادعاهایی مبنی بر مالکیت بر این جزیره را دارد و چندی پیش نسبت به سفر استانی محمود احمدی‌نژاد به این جزیره واکنش‌های بسیار تندی نشان داد.

در همین حال آرش کرم‌بیگی مدیر روابط عمومی ایرانسل در این‌باره به شرق می‌گوید: «چون ایرانسل با اپراتور اماراتی «اتصالات» رومینگ به معنای گسترش سرویس اتصال در مکانی غیر از مکانی که آن سرویس ثبت شده است، دارد وقتی کسی وارد جزایر بشود شبکه اتصالات شما را در حوزه کشور امارات می‌بیند و پیغام مشترک خود را ارسال می‌کند. این مساله به دلیل همپوشانی فضای فرکانسی است.»

پس از ادعاهای مقامات امارات بود که هیات دولت جمهوری اسلامی ایران در قالب مصوبه‌ای، ابوموسی را به عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب و معرفی کرد. مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم اعلام کردند تلاش‌های خود را برای رونق صنعت گردشگری در این جزیره شتاب خواهند داد.

سفر خبرنگاران به این جزیره نیز اولین تور بازدید از ابوموسی نام گرفت چون پیش از این هیچ برنامه‌ای به این شکل برای غیرساکنان جزیره صورت نمی‌گرفت. خبرنگاران حاضر در این سفر از سوی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی برای بازدید از ابوموسی رفته بودند تا هم این جزیره و جذابیت‌ها و قابلیت‌هایش را از نزدیک ببینند و هم شنوای وعده‌ها و برنامه‌های مدیران سازمان برای این منطقه نمونه گردشگری تازه تاسیس باشند.

رسیدن به ابوموسی تنها از طریق هوایی و از مسیر فرودگاه بین‌المللی بندرعباس امکان‌پذیر است: خبرنگاران با پرواز ساعت 5:30 دقیقه تهران – بندرعباس با حدود 30 دقیقه تاخیر به این شهر رفتند و پس از آن با پرواز ساعت 10:30 بندرعباس – ابوموسی به جنوبی‌ترین نقطه از خاک ایران پا نهادند. هر روز دو پرواز از بندرعباس به ابوموسی انجام می‌گیرد؛ یکی در ساعت هشت صبح و دیگری در ساعت 10:30 دقیقه. مدت زمان این پروازها برای رسیدن به جزیره 35 دقیقه است. پروازهای برگشت از ابوموسی به بندرعباس هم حدود یک ساعت پس از رسیدن پروازهای ورودی انجام می‌شود

این پروازها برای ساکنان جزیره رایگان است اما هر شخص در ماه سهمیه محدودی برای سفر به بندرعباس خواهد داشت. ساکنان برای دریافت سهمیه و اعلام دلیل سفر باید تقاضای خود را حدود دو هفته زودتر به فرمانداری ابوموسی ارایه کرده و منتظر اعلام موافقت یا مخالفت فرمانداری باشند. علاوه بر این در شرایط کنونی سفر به ابوموسی برای دیگر ایرانیان امکان‌پذیر نیست، مگر در شرایطی که مجوزهای لازم را از استانداری و فرمانداری هرمزگان و ابوموسی دریافت کرده و دلیل موجهی برای سفر به این جزیره داشته باشند. وقتی هواپیما آماده نشستن در فرودگاه ابوموسی می‌شود از پنجره که به جزیره نگاه کنی، در سمت چپ باند فرودگاه و ضلع جنوبی جزیره اندک خانه‌هایی به رنگ کاه‌گلی دیده می‌شود که محل زندگی اتباع کشور امارات است، در ضلع سمت راست هم که ساخت‌و‌سازها زیاد است و ساختمان‌های دو، سه طبقه دیده می‌شود محل زندگی ایرانیان جزیره است.

بر سر در ورودی فرودگاه ابوموسی هیچ تابلویی نصب نشده است. در فرودگاه بندرعباس هم برای سفر به ابوموسی بلیت ارایه نمی‌شود و فقط کارت پرواز به شما می‌دهند. در کارت پروازها هم فقط نام شما، شماره پرواز و شماره صندلی نوشته شده است. داخل فرودگاه هم هیچ نشانه‌ای که به شما یادآوری کند الان در جزیره ابوموسی هستید، وجود ندارد. تنها بالای قسمتی از ریل بار فرودگاه یک تابلو نقش برجسته گلی بزرگ نصب شده که روی آن خلیج‌فارس، رستم، شعرهایی از فردوسی و چند نشان دیگر ملی حکاکی شده است. تنها در نزدیکی در خروجی سالن انتظار فرودگاه تابلویی نصب شده که آرم اداره بهزیستی شهرستان ابوموسی را در قسمت بالای سمت چپ خود داشت و روی آن نوشته بود: «اغلب معتادان، مواد را نخستین بار در جمع دوستان مصرف کرده‌اند. دوست فرزند خود را بشناسید. در 60 درصد موارد، اعتیاد با تعارف دوستان شروع می‌شود. کمیته فرهنگی شهرستان ابوموسی»

ابوموسی شهری مانند همه شهرها

با خارج شدن از فرودگاه و تردد در خیابان‌های جزیره اگر آب و هوای گرم و شرجی و نمای دریا در افق را به حساب نیاوریم، ابوموسی هیچ تفاوتی با دیگر شهرهای کشور ندارد، طرح و نام تابلوهای خیابان‌ها، مدل و نوع ماشین‌های در حال عبور و مرور (پراید، پیکان، وانت پیکان و سایپا، پژو، موتوسیکلت و…) نوع ساخت و ساز و جنس مصالح به کار رفته در ساختمان‌ها و همه نشانه‌های دیگر شهر کوچک ابوموسی کاملا منطبق و مشابه اغلب شهرهای ایران است. ساختمان تازه ساخته‌شده دانشگاه پیام نور ابوموسی بزرگ است و معماری و نمای زیبایی دارد. در طراحی آن از ویژگی‌های معماری ایرانی مانند بادگیر و پنجره‌های طاقدار استفاده شده و نمای ساختمان تلفیقی از آجر زرد رنگ و سنگ سفید است. شماره پلاک اتومبیل‌های ابوموسی هم همان شماره شهر بندرعباس (84) مرکز استان هرمزگان بود. تعدادی از خودروهای جزیره نیز پلاک منطقه آزاد قشم را بر خود داشتند.

یکی از ساکنان ابوموسی که کارمند دانشگاه پیام‌نور جزیره است به «شرق» می‌گوید: «در ابوموسی 34 اداره و دستگاه دولتی وجود دارد که به رتق و فتق امور مردم مشغول هستند، البته بعضی از ادارات تنها یک کارمند دارند و همان یک نفر همه کارها را انجام می‌دهد.» از او درباره استادان دانشگاه می‌پرسم و پاسخ این است: « در دانشگاه سه رشته حقوق، مدیریت بازرگانی و مدیریت جهانگردی تدریس می‌شود؛ برخی استادان پروازی هستند و از بندرعباس می‌آیند. برخی دیگر هم کارکنان ساکن در جزیره هستند که در کنار آن تدریس هم می‌کنند.»

سواحل آبی و تمیز

وسعت جزیره چندان نیست که گشت و‌گذار در آن وقت زیادی از شما بگیرد. خاک جزیره مشابه خاک جزیره هرمز در بسیاری از نقاط قرمز رنگ بود و در کنار آن و در نزدیک ساحل تپه‌های شنی سفید‌رنگ دیده می‌شد. میزبانان، خبرنگاران را به بخشی از ساحل جزیره بردند که ساماندهی و نورپردازی شده و تعدادی آلاچیق چوبی در آن احداث شده بود. با اینکه ساعت 11:40 را نشان می‌داد، اما هوای ابوموسی در مقایسه با گرمای 36 درجه و شرجی بندرعباس به وضوح خنک‌تر و مطبوع بود. آب دریا هم به دلیل قرار گرفتن جزیره در وسط خلیج‌فارس به شکل غیرقابل وصفی زلال، تمیز و آبی و شفاف بود. آب‌های سواحل ابوموسی به ویژه از پنجره هواپیما هنگام فرود در جزیره و برخاستن از آن تا ده‌ها متر دورتر از ساحل به دلیل عمق کم و تمیزی آب با رنگ آبی چشم‌نوازی خود را نشان می‌داد. این قسمت از ساحل صخره‌ای بود و وقتی پشت به دریا می‌ایستادی در سمت چپ بلندترین نقطه جزیره که به آن کوه حلوا گفته می‌شود، دیده می‌شد که روی آن سه آنتن مخابراتی نصب شده بود.

در سمت راست هم بلندی دیگری به چشم می‌آمد که ارتفاع آن از کوه حلوا کمتر بود. روی این بلندی هم یک تیربار ضد هوایی و آنتن مخابراتی دیده می‌شد. در همین محل فرصتی دست داد تا از «مهدی دریانورد»، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری هرمزگان پرسش‌هایی پیرامون برنامه‌های در دست اقدام برای بهبود وضعیت گردشگری ابوموسی بپرسم، آنگونه که این مقام مسوول به شرق گفت؛ «تا چند وقت دیگر زیرساخت‌های لازم برای این کار آغاز می‌شود و در این راستا برنامه اصلی ارایه تسهیلات و امکانات لازم به بخش خصوصی برای ساخت ویلا خواهد بود.

به اعتقاد ما برای رونق گردشگری ابوموسی ویلاسازی از سوی بخش خصوصی بیشتر و بهتر از هتل‌سازی جواب می‌دهد. علاوه بر این سرمایه‌گذار خصوصی تنها با مشارکت و هماهنگی کمیته تخصصی که در سازمان میراث و گردشگری مستقر است می‌تواند در جزیره ابوموسی سرمایه‌گذاری کند.» علاوه بر این در ابوموسی تنها یک رستوران کوچک خانوادگی وجود دارد.

پس از دیداری کوتاه از این بخش از ساحل ساماندهی شده ابوموسی نوبت به بازدید از شهر و زندگی مردم عادی جزیره می‌رسد، قسمتی از شهر که بازارچه اصلی ابوموسی در آن واقع است قدیمی‌ترین بخش شهر است، بازارچه مستطیل شکل است و یک حیاط مرکزی دارد، تعدادی درخت در حیاط کاشته شده، در چهارسوی بازارچه مغازه‌هایی واقع است، در آن ساعت از روز (ساعت حدود 13) اغلب مغازه‌ها بسته بودند و فقط یک میوه فروشی که تنها میوه‌فروشی شهر و متعلق به یکی از کارکنان شهرداری ابوموسی است باز بود، فروشنده دختر خانمی جوان با چادری سیاه بود، در این مغازه همه نوع میوه فروخته می‌شد و قیمت‌ها تفاوت چندانی با بازار دیگر نقاط ایران نداشت و حتی از قیمت‌ها در تهران ارزان‌تر بود، قیمت فروش برخی میوه‌ها نصب شده بر تابلوی میوه فروشی ابوموسی در تاریخ 20 اردیبهشت: «سیب درختی قرمز و زرد 2000، بادمجان 650، گوجه گلخانه‌ای 1200، موز 3000، پیاز 200، سیب زمینی 650، زردآلو 4500، گوجه سبز 5000» (قیمت‌ها به تومان است). با توجه به اینکه بار برای ابوموسی از طریق هوایی فرستاده می‌شود به نظر می‌رسد این قیمت‌ها بسیار ارزان و مناسب باشد یا دست‌کم می‌توان این‌گونه گفت که موج افسار گسیخته گرانی و تورم که این روزها در همه جای ایران بازارها را تسخیر کرده به ابوموسی نرسیده است.

پرس‌وجو از وضعیت زندگی عرب‌های ساکن در ابوموسی از مسوولان و ساکنان جزیره نتیجه قاطع و روشنی ندارد، آمارهایی که گفته می‌شد به شدت متفاوت و عجیب بود، 100، 400 و کمتر از یک هزار نفر آماری بود که از تعداد آنها گفته می‌شد، رفتن به محل زندگی عرب‌ها ممنوع بود حضور آنها در سمتی که ایرانی‌ها زندگی می‌کنند نیز ممنوع است، با این حال آنها می‌توانند از بیمارستان ابوموسی که نام پارس را بر خود دارد استفاده کنند، آنگونه که تعدادی از ساکنین جزیره می‌گویند؛ ساکنین قسمت عربی ابوموسی به کار خاصی مشغول نیستند و گهگاهی ماهیگیری می‌کنند، اما هرهفته خورد و خوراک و مایحتاج ضروری زندگیشان به وسیله یک لنج کوچک باری از کشور امارات آورده می‌شود.

آنها همچنین اجازه ساخت‌و‌ساز جدید در جزیره را ندارند و تنها می‌توانند خانه‌های قدیمی خود در جزیره را مرمت کنند، برای این کار هم باید مجوز لازم را از فرمانداری و شهرداری ابوموسی دریافت کنند، مصالح لازم برای مرمت را باید با ارایه درخواست و اعلام دقیق مقدار و نوع مصالح از شهرداری ابوموسی دریافت کنند. یکی از ایرانیان ساکن در ابوموسی در رابطه با ساکنان قسمت عرب‌نشین جزیره به شرق می‌گوید: «بیشتر آنها هندی و فیلیپینی هستند و هیچ کاری انجام نمی‌دهند، به دلیل اینکه بیشتر عرب‌های بومی و اصلی ساکن جزیره برای شرایط بهتر زندگی به امارات رفته‌اند دولت امارات تنها برای آنکه این قسمت از سکنه خالی نشود آنها را به جزیره فرستاده است و هزینه زندگی‌شان را تامین می‌کند و ماهانه مقرری معینی به آنها می‌دهد.»

البته جزیره ابوموسی با همه این ویژگی‌ها بیشتر به منطقه‌ای نظامی می‌ماند این‌گونه که یکی از نظامیان ساکن در جزیره به شرق می‌گوید: «این منطقه قابلیت‌های زیادی برای گردشگری دارد اما در اصل نظامی است، به همین دلیل صدور مجوزهای گردشگری و ورود و خروج گردشگر باید به تایید فرماندهی کل نیروهای مسلح و شورای‌عالی امنیت ملی برسد؛ با توجه به موقعیت ویژه ابوموسی و بحث‌هایی که پیرامون آن هست من فکر نکنم به این زودی شاهد اتفاق خاصی در زمینه گردشگری در این جزیره باشیم. حتی به نظر من بهتر است قابلیت‌های نظامی جزیره افزایش پیدا کند، مسوولان هم پتانسیل‌شان را روی قشم و کیش بگذارند و آنها را بیش از پیش رونق دهند.»